Hoe zet jij Kobranie in? Waar doe je dat en met welke doelgroepen?

Ik werk met allerlei doelgroepen: van peuters tot volwassenen. Voor Lindenberg op School heb ik onlangs bij de start van het schooljaar op basisschool de Oversteek in Lent workshops Kobranie gegeven aan de bovenbouw en de docenten. Dit was zo’n succes dat het waarschijnlijk gelijk een vervolg krijgt voor de onderbouw. Dit komende schooljaar gaan we voor het eerst met een uitgebreid Kobranie-traject aan de slag op basisschool de Windroos. Best bijzonder: de leerlingen krijgen het hele jaar les vanuit deze methode, en hebben dus veel ruimte voor groei en ontwikkeling met behulp van Kobranie.

Een ander bijzonder project waar ik aan mee heb gedaan was in Amsterdam op een VMBO-school. Op die school werden er aan verschillende klassen tegelijk workshops gegeven onder begeleiding van een team Kobranie-workshopleiders. Het project werd afgesloten in het Bimhuis , een echte concertzaal, met een einduitvoering met alle klassen samen met de Kobranie-band. Dit was een hele ervaring voor iedereen: het geven van een concert met professionele musici, met alle vaardigheden die de leerlingen in het voortraject hadden geleerd. Op deze manier is het mogelijk om een brug te slaan tussen de professionele muziekwereld en leerlingen, en echt samen muziek te maken. Dat is het mooie van Kobranie: het is een gemeenschappelijke muzikale taal, te gebruiken ongeacht het vaardigheidsniveau dat de deelnemers hebben.

Kobranie nodigt uit om kinderen en jongeren serieus te nemen in hun vermogen om abstracte en gecompliceerde muziek te kunnen maken. Het leert ze om in structuren te denken en hun eigen idee te verklanken. Als je het Kobranie-spel doorhebt geeft het je een enorme ruimte en vrijheid om je muzikaal te kunnen uiten. Het gaat over identiteitsontwikkeling; iets waar juist jongeren mee bezig zijn.

Kun je nog iets meer vertellen over de achtergrond van Kobranie?

Kobranie is een vernieuwende methodiek, maar het principe van met tekens improviseren bestaat al wel langer. In de jaren ’70 maakte de Amerikaanse componist en musicus John Zorn het stuk ‘Cobra’. Dit is een improvisatiestuk waarbij er gedetailleerd werd omschreven hoe er gespeeld moest worden, maar niet wat er gespeeld moest worden en in welke volgorde.

Muzikanten kunnen binnen deze vooraf bepaalde kaders improviseren maar door de creatieve ruimte en de vrije opzet klinkt elke uitvoering van het stuk totaal anders. Bedoeling van het stuk is om te kunnen improviseren in grote groepen, en het ‘jammen’ in goede banen te leiden. De Kobranie-methode gaat uit van dit zelfde principe: het mogelijk maken van improvisatie van grote groepen op basis van een vooraf afgesproken werkwijze.

Wat is er nodig om een Kobranie-sessie te laten slagen?

Het werken met Kobranie zorgt voor creatieve vrijheid voor de deelnemers, maar het is niet ‘zomaar’ een ongecontroleerd zooitje. Je oefent discipline en je gaat er wel vanuit dat je een mooie compositie wil gaan maken als groep. Er moet een gevoel ontstaan van een gedeelde verantwoordelijkheid voor wat er klinkt: iedere deelnemer is medeverantwoordelijk voor het resultaat. Verder leer je luisteren als deelnemer: in welke geluidsruimte bevind ik me binnen de groep, hoe verhoud ik me daartoe en wat wil ik toevoegen aan het muziekstuk?

De rol van de processor hierbij is vergelijkbaar met die van een kok. De processor heeft een beeld in het hoofd van wat zij of hij wil laten klinken, en doet een suggestie aan (een deel van) de groep. Wat de deelnemers doen met dat voorstel is vrije keuze. De processor luistert aandachtig naar wat er gebeurt en reageert daarop door bij te sturen of in te grijpen. Verder is het belangrijk dat de processor echt persoonlijk contact maakt met de deelnemers en structureel positieve feedback geeft. Ook als er een verstorend element insluipt of het uit de hand loopt. Deelnemers moeten zich gezien en gewaardeerd voelen om hun bijdrage, wat die ook is. Het artistieke initiatief staat voorop!

Kobranie nodigt deelnemers uit om vrij en creatief mee te doen. Met die vrijheid moet je wel verantwoordelijk om kunnen gaan. Wat soms een uitdaging is, is erachter te komen wanneer leerlingen een artistieke doorbraak hebben of wanneer ze gewoon aan het klooien zijn. Daarom is het fijn als er een docent bij de les aanwezig is die de klas vaker heeft meegemaakt, die kan door die ervaring met de leerlingen die grens beter aanvoelen.

Wat is het mooiste dat je met Kobranie meegemaakt hebt?

Er zijn zoveel mooie momenten geweest! Een van de mooie ontwikkelingen om te zien is als de leerlingen over hun eerste onwennigheid en gegniffel heenkomen. Als dan een van de leerlingen zelf in de rol van processor mag kruipen, zie je vaak dat alle leerlingen scherper worden: zomaar een van ons mag deze groep leiden!

Een andere mooie ervaring is toen we een leerling met nogal een grote mond achter de piano zetten. Hij ontdekte ter plekke dat hij het kon, en was daar vol verwondering over. Met drie noten die zich herhalen kun je al een belangrijke bijdrage leveren aan het groepsgeluid. Op die manier maken we een complex instrument met zoveel mogelijkheden als de piano op een laagdrempelige wijze toegankelijk.

Als het samenspel van de groep loopt als een trein is dat een bijzonder moment. Er ontstaat dan ter plekke een creatieve energie die de groep zelf creëert, en die ervoor zorgt dat iedereen er echt lol in krijgt. En het leuke is dat dat mij als docent ook weer voedt!

Meer weten over Kobranie? https://kobranie.nl/